In dit hoofdstuk worden de risico’s en exogene ontwikkelingen genoemd, die effect kunnen hebben op het begrotingsresultaat 2023.
Ontwikkelingen arbeidsmarkt
De arbeidsmarkt is al een tijd gespannen. Dat betekent dat het moeilijk is om goed gekwalificeerd personeel te vinden en dat de arbeidsmarkt in toenemende mate ook aan gemeentelijk personeel trekt. Door de vergrijzing ontstaat er ook een hogere uitstroom. Dit zorgt voor hogere werkdruk bij personeel, verlies aan kennis en lagere flexibiliteit om nieuwe kennis en expertise aan te trekken voor nieuwe en bestaande maatschappelijke vraagstukken. De kosten van werving zijn aan het stijgen, net als de doorlooptijd van wervingsacties. Extra inspanningen zijn ingezet om het imago van Leidschendam-Voorburg als werkgever te verbeteren en meer geschikte sollicitanten te motiveren om bij Leidschendam-Voorburg te solliciteren. Extra aandacht gaat ook uit naar het beter intern managen van talent en bieden van ontwikkelkansen aan medewerkers om hen langer te behouden. Dit vergt ook extra tijd en geld en kan leiden tot vertragingen in projecten of productie omdat er niet, of niet op tijd, voldoende gekwalificeerd personeel is.
Personeelstekorten bij partners
Zorgaanbieders, en op dit moment met name aanbieders van huishoudelijke ondersteuning, hebben veel moeite om personeel te vinden. Meerdere aanbieders hebben op dit moment een cliëntenstop. Verschillende gemeenten hebben al te maken met (lange) wachtlijsten.
Met aanbieders wordt regelmatig overlegd om een vinger aan de pols te houden, maar ook om na te denken over mogelijke oplossingen. Verruiming van arbeidstijden is bijvoorbeeld al doorgevoerd. Het vergroten van de zelfredzaamheid kan mogelijk uitstel van huishoudelijke ondersteuning betekenen. Ook andere (innovatieve) vormen worden onderzocht om kwalitatieve zorg te blijven bieden aan hen die dat nodig hebben.
Gecertificeerde instellingen
De invoering van het toekomstscenario kind- en gezinsbescherming zal een structurele oplossing moeten zijn voor de problematiek in de jeugdbeschermingsketen. Hiermee worden dubbelingen in werk eruit gehaald en kan er door lokale teams meer worden gedaan aan de veiligheid binnen gezinnen, in samenwerking met een Regionaal Veiligheidsteam.
Voor de huidige problematiek is financiering van het verbeterplan (voor onder andere taakdifferentiatie om werkdruk te verlichten) tot eind 2023 verlengd, wordt er in de regio gewerkt volgens het nieuwe handelingsperspectief van het Ministerie van J&V, wordt er landelijk en regionaal gewerkt aan een efficiënter toeleidingsproces naar jeugdhulp voor de GI’s om administratieve lasten te verlichten en is er vooruitlopend op een landelijke regeling een voorrangsregeling voor jeugdhulp voor jeugdigen met een maatregel geïmplementeerd in de regio. Dit jaar zijn enkele landelijke rapporten opgeleverd op basis waarvan een nieuwe landelijke caseloadnorm is vastgesteld. Op basis van het nieuwe kwaliteitskader en de caseloadnorm zullen nieuwe tarieven worden vastgesteld. Omdat de tot op heden ter beschikking gestelde rijksgelden de kosten die gepaard gaan met deze caseloadverlaging niet dekken betrekt de VNG dit dekkingstekort bij de financiële afwikkeling van de Hervormingsagenda.De krapte op de arbeidsmarkt is en blijft een risico waardoor de zicht op veiligheid onder druk komt te staan. De voortgang kan in potentie onder druk komen te staan omdat het kabinet demissionair is.
Jeugdhulp
De jeugdzorguitgaven zijn sinds de decentralisatie in 2015 jaarlijks fors gestegen. De kostenstijging wordt veroorzaakt door een sterke stijging van de gemiddelde zorgkosten per jeugdige en in mindere mate veroorzaakt door een stijging van het aantal jeugdigen in zorg.
Het is niet te voorspellen of de groei van de jeugdzorguitgaven zal doorzetten. Groei van de jeugdzorguitgaven blijft een risico. Als de zorgvraag hoger is dan geraamd, is de gemeente wettelijk verplicht deze zorg te leveren. Er is een trend zichtbaar (lokaal en regionaal) waarin er een toename is in de complexiteit van zorg. Daarnaast is er voor bepaalde vormen van ondersteuning een wachtlijst.
Organisatieversie
Jeugdzorgplus
Door de landelijke en regionale ambitie om het aantal kinderen in de gesloten jeugdzorg terug te brengen naar nul in 2030, werken instellingen voor gesloten jeugdzorg samen met het landsdeel (vijf jeugdhulpregio’s) aan duurzame continuïteitsplannen en ontwikkelt de regio Haaglanden in afstemming met de overige regio’s in het landsdeel duurzame alternatieven waarbij de inhoudelijke en financiële risico’s zo goed mogelijk worden beheerst. Hoewel deze zomer door alle betrokkenen hard gewerkt is aan de verschillende plannen is na analyse gebleken dat sommige vraagstukken nog verder uitgezocht moeten worden om tot een sluitend plan te komen voor deze doelgroep.
Verstrekte uitkeringen (Participatiewet) en de financiering door het rijk (BUIG)
In 2022 heeft het Rijk het macrobudget van de BUIG (Bundeling Uitkeringen Inkomensvoorzieningen Gemeenten) naar beneden bijgesteld. Sinds dat moment hebben wij een negatief verschil tussen de verstrekte uitkeringen en de ontvangst van het Rijk (tekort BUIG).
Het Rijk houdt rekening met een lager aantal uitkeringsgerechtigden dan de gemeente in werkelijk heeft. Het tekort is in de begroting meegenomen, maar het risico is dat door prijsstijgingen of volumecorrecties dit verschil groter wordt.
Implementatie WAMS (Wetsvoorstel aanpak meervoudige problematiek sociaal domein)
De WAMS vraagt van gemeenten een integrale visie op de organisatie en inrichting van werkprocessen, werkinstructies, ICT, communicatie naar de inwoners en afspraken met ketenpartijen. De omvang van de benodigde investeringen is op dit moment nog niet bekend.
Wel hebben gemeenten hebben meer tijd om zich voor te bereiden. Het wetsvoorstel is ingediend bij de Tweede Kamer, maar de beoogde inwerkingtreding is verschoven naar 1 juli 2024. Het is onduidelijk of met het aftreden van het huidige kabinet de inwerkingtreding opnieuw zal worden verschoven.
Huisvestingstaakstelling statushouders
Vooralsnog lukt het niet om de taakstelling te realiseren. Dit is bij veel gemeenten het geval, maar de provincie heeft de mogelijkheid om na twee jaar een sanctie op te leggen.
De provincie heeft dan het recht om het aantal personen uit de taakstelling te huisvesten op kosten van de gemeente.
Boeteoplegging door Autoriteit Persoonsgegevens
De Autoriteit Persoonsgegeven (AP) is bezig met onderzoek naar schendingen van de AVG bij het uitvoeren van onderzoek naar radicalisering en extremisme door gemeenten. Hiervoor is ook Leidschendam-Voorburg bevraagd. Omdat de gemeente zelf al eerder (dossier 2650) heeft geconstateerd dat bij dit onderzoek in haar opdracht er schendingen van de privacy van personen heeft plaatsgevonden, dient rekening gehouden te worden met een boete die door de AP wordt opgelegd. Het maximum van de boeteoplegging, gebaseerd op jurisprudentie, wordt hierbij voorzichtigheidshalve aangehouden: € 700.000.
Ruimtelijke projecten
De sterk veranderde financieel economische situatie gedurende de afgelopen periode maakt het opstarten en tot realisatie brengen van woningbouw lastig. Daarentegen is er sprake van een enorme woningbouwopgave. De situatie wordt onder andere veroorzaakt door de stijging van de bouwkosten en energielasten, de stikstof problematiek, de rentestijgingen en daarmee gepaard gaande hogere woninglasten. Hierdoor staan zowel de kosten als ook de opbrengsten onder druk en wordt de verkoopbaarheid van (nieuwbouw)woningen moeilijker en minder voorspelbaar. Nieuwe projecten komen daardoor moeilijker van de grond en lopende projecten komen moeilijker tot realisatie. Ook in de projectenportefeuille van de gemeente Leidschendam-Voorburg doet dit fenomeen zich voor. Om de woningbouwopgave te kunnen realiseren vraagt dit mogelijk een financiële impuls van de overheid in de komende periode.